Het enige boek dat rechtstreeks uit de z.g. 'klassieke' periode van de Romeinse rechtswetenschap (+/- 50 v. Chr. - +/- 250) is overgeleverd, eenzaam relict van de omvangrijke literaire productie uit die tijd, is de inleiding tot het privaatrecht die de rechtsgeleerde Gaius onder de titel Institutiones ten tijde van het keizerschap van Marcus Aurelius schreef. Het werk, ontstaan omstreeks 160, beschrijft in gesystematiseerde vorm het Romeinse privaatrecht. Verdeeld over vier boek(roll)en worden achtereenvolgens aspecten van het personen- en familierecht, van het zaken-, erf- en verbintenissenrecht en van hetgeen thans aangeduid wordt als het formele procesrecht behandeld. Alles draait nu om deze Gaius en zijn Institutiones. Het verhaal is volledig fictief: Pompeius Mela, die een eigen advocatenkantoor heeft in een de buitenwijken van Rome, vertrekt voor een lange reis om Gaius in Asia te gaan bezoeken. Hij wil deze jurist die 'zich een roemrijke reputatie in het Oosten heeft weten op te bouwen', maar 'die in Rome nauwelijks bekendheid geniet' ontmoeten.Wat hij over hem had gehoord maakt hem bijzonder nieuwsgierig. Hij had een doel voor ogen: 'het vraaggesprek met Gaius en zijn visie op recht en samenleving van zijn tijd alsmede zijn rechtsgeleerde oordeel over een aantal vraagpunten van meer casuïstische aard'. Dit boekje is een neerslag van Mela's (fictieve) gesprekken met Gaius. De tekst leest als een novelle, is met een vlotte pen geschreven en is af en toe gekruid met een lichte ironie. Op deze wijze krijgt de lezer op een aangename manier een beetje inzicht in het recht en de rechtswetenschap in die periode. (Publisher's information).