Omstreeks het jaar 423 schreef Augustinus (354-430) De cura pro mortuis gerenda. In dit geschrift ontwerpt hij een nieuwe betekenis voor traditionele begrafenisrituelen die strookt met het christelijk geloof. De liefdevolle verzorging van het stoffelijk overschot van een overledene is een natuurlijke neiging van normale mensen. De bijbel bevat ettelijke voorbeelden en gelovigen worden erdoor herinnerd aan de belofte van de lichamelijke opstanding. Dit impliceert niet dat begrafenisrituelen voor de overledene volstrekt onmisbaar zijn. Dan zouden mensen van wie het lichaam door allerlei omstandigheden niet begraven kan worden in het nadeel zijn. Overledenen zijn echter altijd in Gods handen. Voor een gelovige brengt zelfs totale vernietiging van zijn lichaam geen onherstelbaar nadeel met zich mee. Wat christenen kunnen en moeten doen is bidden voor een overledene. Dit gebed heeft effect wanneer de overledene een goed leven heeft geleid.


In de tweede helft van het geschrift bespreekt Augustinus een verwante materie. Mensen dromen soms dat overleden personen waardevolle aanwijzingen geven en ze denken dan dat er inderdaad een dode is verschenen. Dat is een misverstand: we dromen immers ook over levenden die aanwijsbaar elders zijn, soms zelfs ver weg. In een droom ziet men slechts gedaanten die op de doden of levenden lijken. Daarmee is nog geen antwoord gegeven op de vraag wat er dan wel aan de hand was. Zijn het misschien engelen die in Gods opdracht een boodschap overbrengen? Of verschijnen er in sommige gevallen toch bijzondere doden zelf zoals martelaren? Augustinus erkent dat zijn inzicht hier tekortschiet. //

Dit door Hans van Reisen fraai vormgegeven boekje, bezorgd door het Augustijns Instituut in Eindhoven, bevat de vertaling van een lange brief van Aurelius Augustinus, de grote kerkvader uit de vierde/vijfde eeuw, met een inleiding en aantekeningen van de vertaler, de classicus Jan den Boeft. De brief behandelt de vraag naar de zorg die wij aan onze doden kunnen, zouden moeten besteden: hoe noodzakelijk, respectievelijk onmisbaar is die zorg? Daarbij komen nog altijd actuele vragen aan de orde: begraven of cremeren; kunnen de doden ons in dromen verschijnen? De inleiding is in feite een goede samenvatting van het geschrift en plaatst het in zijn context. Dit kleinood van Augustinus bewijst weer eens de intellectuele superioriteit, de bijbels-theologische eruditie en de pastorale gevoeligheid van de kerkvader, die daardoor in veel opzichten altijd 'modern' blijft.