ISBN 9068683535 Vrij van in scripties e.d.

Het landschap is vanouds een van de populairste onderwerpen in de Hollandse schilderkunst. Een vaak gestelde vraag is of zo'n landschap alleen zichzelf voorstelt of dat het ook een extra betekenis heeft. Om deze vraag te beantwoorden onderzoekt Boudewijn Bakker in dit boek hoe er in de vijftiende, zestiende en zeventiende eeuw werd gedacht over de natuur en over de plaats van de mens en kunstenaar daarin. Een belangrijk kenmerk van het premoderne wereldbeeld was dat alle zichtbare dingen als teken, symbool of gelijkenis konden verwijzen naar andere, zichtbare of onzichtbare dingen. Zo vormden ze, naast de bijbel, voor de goede verstaander een onuitputtelijk reservoir van geloofswaarheden en levenswijsheden.
Volgens de traditionele opvatting was het de taak van de schilder om deze in de natuur aanwezige wijsheidm zichtbaar te maken voor zijn publiek. Hij kon dat doen via de landschappelijke 'achtergrond' van een historie maar ook in de vorm van een panoramisch, quasi-wereldomvattend 'wereldlandschap', of zelfs alleen een gedeelte daarvan. Die opdracht verklaart niet alleen het befaamde 'realisme' van de vroege Nederlandse schilderkunst, maar ook de sterke voorkeur van kunstenaars en publiek voor het landschap als onderwerp. Het is duidelijk dat het geschilderde landschap, op die manier bekeken, veel meer betekenis kan hebben dan men gewoonlijk aanneemt.
De auteur benadert deze thematiek beurtelings vanuit het gezichtspunt van de schilder (Jan van Eyck, Pieter Bruegel, Rembrandt), de filosoof/theoloog (Dionysius de Kartuizer, Johannes Calvijn), de geograaf (Abraham Ortelius), de prentuitgever (Zacharias Heyns, Claes Jansz Visscher), de kunstenaar/schrijver (Karel van Mander) en de dichter (Constantijn Huygens, Joost van den Vondel). Veel van de door Bakker gebruikte literaire bronnen worden hier voor het eerst onderzocht met het oog op hun betekenis voor de landschapsschilderkunst.