Na de bekering van Constantijn de Grote, vroeg in de vierde eeuw, beleefde de christelijke kerk een geweldige expansie. Maar met de toename van het aantal gelovigen leek de integriteit van het christelijke leven steeds meer in de verdrukking te komen. Als reactie op het teloorgaan van de authentieke christelijke leefwijze ontstond een krachtige tegenbeweging: het monnikendom. In Palestina, Egypte en Syrië trokken individuen naar de woestijn om in een volstrekt isolement te pogen nader tot God te komen.

Het bestaan in de woestijn stond in het teken van vasten, eenzaamheid, hitte en kou, en vooral ook van visioenen, wonderen en momenten van goddelijke extase. Al in de vierde eeuw spraken de berichten over deze monniken, beter bekend als 'woestijnvaders', zozeer tot de verbeelding dat gelovigen de woestijn in trokken om deze wonderen van ascese niet eigen ogen te aanschouwen. In dezelfde tijd werden de eerste biografieën van woestijnvaders te boek gesteld. Deze legenden werden een belangrijke inspiratiebron voor vele generaties kloosterlingen en 'gewone' christenen, maar ook voor andersdenkenden en zelfs voor atheïsten - en zijn dat nog altijd.

In De woestijnvaders maken we kennis met de originele verhalen over Antonius de kluizenaar, Simeon de pilaarheilige en vele andere toonbeelden van ascese en versterving. Pieter W. van der Horst vertaalde de verhalen naar de oorspronkelijke bronnen en voorzag de verschillende legenden van bondige toelichtingen.