Muren hebben iets treurigs: ze verrijzen uit angst. De langste muur ter wereld is de Chinese muur, de meest politieke is de muur in Berlijn. In 1989 werd hij bestormd en vernietigd door Oost- en West-Berlijners, die elkaar uitzinnig van vreugde in de armen vielen. De Koude Oorlog leek voorbij. Maar sinds de strijd in Oekraïne, met zijn duizenden burgerslachtoffers, onder wie de inzittenden van vlucht MH17, weten we dat één muur tussen Oost en West nooit is afgebroken: die van het onbegrip.
Els de Groen raakte gefascineerd door het onbekende en ontoegankelijke Oosten. Toen, begin jaren tachtig, werd ze nog geplaatst in de categorie 'Nuttige Idioten'. Die benaming werd voor haar een geuzennaam. Ze reisde 20 jaar door Rusland en de landen van Oost-Europa. Ze schreef er een groot aantal boeken over die ter plekke veel aftrek vonden. Haar kritiek op de Europese Unie kwam haar te staan op de uitnodiging 'het dan zelf maar te komen oplossen'. Van 2004 tot 2009 was ze lid van het Europees Parlement.
Vandaag klinkt opnieuw de roep om beschermende grenzen en muren. Maar schuilen gaat niet meer, stelt De Groen. 'Van een vestingvolk zijn we vlaktebewoners geworden, kwetsbaar op een manier die niet meer te harnassen valt. Deden we vroeger ons best ons van anderen te onderscheiden, nu worden we gedwongen te zoeken naar overeenkomsten.'
Met Nuttige Idioten levert Els de Groen met krachtige 23 columnachtige hoofdstukken een bijdrage aan (het begin van) een inhoudelijke discussie over hoe-nu-verder.