༺༺༻ ʚɞ ༺༺༻
Rugeinden en hoekjes gestoten met kleine beschadigingetjes. Bladzijden behoorlijk roestig (vooral op titelbladen en in marges (geen tekstverlies). Afgezien van de roestvlekken zijn de bladzijden egaal, weinig verkleurd. Een stevig gebonden aantrekkelijk exemplaar
༺༺༻ ʚɞ ༺༺༻
Recensie:
De Gids. Jaargang 56 (1892)
Boekbeschouwing: Dood. Een tweetal novellen van Marcellus Emants. Haarlem, H.D. Tjeenk Willink. 1892.

Onder één algemeenen titel brengt de schrijver hier twee novellen: Spreken en Zwijgen bijeen, van welke de eerste onder den titel ‘Dood’ in De Gids, de tweede als ‘Argwaan’ in Elseviers Maandschrift een plaats vond. In elk van de twee teekent Emants het afsterven van liefde tusschen twee echtgenooten, veroorzaakt door dat zich tusschen hen een derde heeft geschoven, tot wien de vrouw zich krachtiger voelt aangetrokken dan tot haren man. De behandeling van den toestand is in elk der twee verschillend.

Zooals onze lezers zich ongetwijfeld herinneren, legt in de eerste novelle Clara van Harden aan haren man de bekentenis af van het doodgaan van hare liefde voor hem, en zij doet dat op eene wijze, in haren eenvoud en hare natuurlijkheid zóó aangrijpend, dat men erin meêleeft, het sympathieke vrouwtje beklagend, dat zich liet gaan, zich schuldig voelt en toch weet, dat zij die liefde voor een ander niet uit haar hart zal kunnen rukken. Ook de ontleding der gevoelens, die den ongelukkigen echtgenoot bezielen, is ontzaglijk knap gedaan. Schrap een paar al te declamatorische, couventioneele tirades in Harden's overdenking, en gij zult enkel bewondering kunnen hebben voor de kunst, waarmede de schrijver in 48 klein-8o bladzijden dit zieledrama tot iets buitengewoon aangrijpends heeft weten te maken.

In Zwijgen is de toestand door den schrijver veel breeder ontwikkeld. ‘L'autre’, die in de eerste novelle achter de schermen blijft, treedt hier op den voorgrond, en niet tot zijn voordeel. Het kost moeite zich voor te stellen, dat een jonge vrouw als Emma Blank iets meer dan een voorbijgaanden indruk ontvangt van een phrasenmaker als Siria, en de sulligheid van referendaris Blank neemt wel wat al te groote afmetingen aan, wanneer hij geduldig aanhoort, hoe Siria hem het ontstaan van zijn hartstocht voor Blank's vrouw, en de ontwikkeling van die passie met gloeiende kleuren schildert. Een ploertige minnaar, een sullig en onhandig echtgenoot en een hyper-sentimenteele vrouw - het drietal is conventioneel genoeg; en al het talent van Marcellus Emants, zijn kunst van analyse, de soberheid en waarheid, waarmede hij de kleine incidenten van een huiselijk drama weet te teekenen - zooals in het tooneel wanneer Blank bij het aantafel-gaan den brief met de grauwe enveloppe voor Emma's plaats ziet liggen - zijn noodig om onze belangstelling in deze tragische toestanden levendig te houden.

Marcellus Emants, die niet vergeefs bij Bourget en Ibsen ter schole ging - gelijk bijv. Nora ‘het wonder’ wachtte, zoo wacht Emma op ‘het interessante’ - is op zijne beurt chef de file geworden en heel wat novellisten van beide seksen zijn in zijne voetstappen getreden. Geen wonder dat de weg, dien hij insloeg, er wat plat geloopen gaat uitzien. Onze novellisten mogen bovendien niet vergeten, dat toestanden als die, welke het onderwerp uitmaken van dit tweetal novellen, een zeer subtiele en artistieke behandeling eischen, welke niet binnen ieders bereik ligt. En dan: zou het om meer dan eene reden, geen overweging verdienen, den Nederlandschen officier, die wel wat druk dienst doet als veroveraar in salons en als behendig tacticus bij de belegering van vrouwenharten, in die qualiteiten eenigen tijd op non-activiteit te stellen?

Provenance:
Marcellus Emants (1848–1923), geboren in Voorburg, was een Nederlandse schrijver uit een welgestelde Haagse juristenfamilie. Hij koos na de dood van zijn vader voor een literaire loopbaan. Zijn werk wordt gekenmerkt door pessimisme en naturalisme. Hij wordt vaak genoemd als een van de voorlopers van de Tachtigers. Zijn bekendste roman is Een nagelaten bekentenis (1894).
༺༺༻ ʚɞ ༺༺༻

Trefwoorden: Nederlandse literatuur, naturalisme, novellen, Marcellus Emants, pessimisme, 19e eeuw, introspectie, Tachtigers, Spreken, Zwijgen, echtbreuk, analyse, huwelijk